سوراخکاری فلزات متداول‌ترین روش در ماشین کاری است. در این فرآیند سوراخ‌هایی با استوانه‌های مدور مناسب بر روی قطعه ایجاد می‌شود. در این مقاله به بررسی نحوه سوراخکاری و روش‌های مختلف سوراخ کردن قطعات فلزی پرداخته‌ایم. اگر قصد سوراخکاری فلزات را دارید، باید نکات ایمنی را نیز رعایت کنید تا در هنگام کار آسیب نبینید. در این مقاله علاوه بر توضیح سراخکاری اصولی، نکات ایمنی را نیز بیان کرده‌ایم. همچنین برای انجام فرآیند سوراخکاری به صورت مرتب و تمیز ترفندهایی را تیز توضیح داده‌ایم. با خواندن این مقاله به طور کامل با سوراخ کاری آشنا خواهید شد. بنابراین اگر به دنبال اطلاعاتی درباره سوراخکاری فلزات هستید، حتما این مقاله را مطالعه نمایید.
سوراخکاری چیست؟
سوراخکاری فرآیندی است که علاوه بر استفاده در صنایع مختلف مانند فولاد و آهن، در امور روزانه نیز مورد استفاده قرار گرفته و کاربرد دارد. سوراخکاری یا Drilling یک نوع فرآیند برش است که با استفاده از ابزاری به نام مته، یک سوراخی با مقطع دایره‌ای روی قطعات ایجاد می‌شود. مته نیز یکی از ابزار برش است که از مقاطع مختلف تشکیل شده‌است و به سرعت گردش می‌کند. در زمان سوراخکاری، لبه‌های مته نیروی زیادی به قطعه وارد کرده و قطعه مورد نظر سوراخ می‌گردد. با توجه به گفته ویکی پدیا ” حرکت برشی اولیه، چرخش مته است. در حالیکه پیشروی، حرکت مته در امتداد محور دوران آن به درون قطعه کار می‌باشد. “.
هدف سوراخکاری فلزات این است که حفره‌های کوچک و متناسب با پیچ و مهره ایجاد شود. سپس با نصب پیچ و مهره‌ها، دو قطعه به یکدیگر متصل شوند. هدف اتصال دو قطعه نیز، ساخت قطعه‌ای بزرگتر مانند دستگیره، در، صندلی، میز و ….. می‌باشد. برای انجام این فرآیند می‌توان از دو روش دریل و پانچ استفاده کرد. البته نمیتوان همه فلزات را سوراخکاری کرد. منظور ما از سوراخکاری روی فلزات، انجام عملیات Drilling روی قطعات فلزی با جنس آلومینیوم، مس، فولاد و برنج است. به طور کل فرآیند سوراخکاری فلزات به دو روش انجام می‌شود که در ادامه به طور کامل آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
روش‌های سوراخکاری فلزات
سوراخ کاری از رایج‌ترین فرآیندها در ماشین کاری است. ماشین کاری خود مجموعه‌ای فرآیند و عملیات‌ها را شامل می‌شود که قطعه مورد نظر براده ها را حذف می کند و آن را به شکل مورد نظر تبدیل می کند. در ماشین کاری، این فرآیند توسط یک مته مارپیچی انجام می‌شود. اما دو روش دیگر برای سوراخکاری فلزات وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم:
سوراخکاری به کمک پانچ
برای سوراخکاری به کمک پانچ، از دستگاهی به نام دستگاه پرس پانچ در کارخانه‌ها استفاده می‌شود. پانچ بیشتر برای سوراخکاری‌های ورق فلزی کاربرد دارد. پرس پانچ یک دستگاه قابل تنظیم است. برای سوراخ کردن ورقه‌ها باید ابتدا قطر سوراخ مورد نظر برای ایجاد حفره در ورق فلزی را تعریف کرد. بعد از این کار، ورق فلزی به درون دستگاه پرس پانچ رفته و بر روی آن سوراخی با اندازه قطری که تعیین کرده‌اید، ایجاد خواهدشد. به عملیات سوراخ کردن ورقه فلزی، پانچینگ نیز گفته می‌شود. دستگاههای پرس پانچ به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- پانچ دستی
- پرس پانچ ضربه‌ای
- پانچ هیدرولیکی
برای انجام عملیات پانچینگ از دستگاه CNC نیز استفاده می‌شود. این دستگاه قادر خواهدبود از طرح‌های پانچی مستطیلی و دایره‌ای گرفته تا نقش و نگارهای متنوع‌تر و پیچیده‌تر را روی قطعه فلزی ایجاد کند.
سوراخکاری به کمک دریل
پرکاربردترین روش در انواع سوراخکاری، استفاده از دریل است. دریل یک ابزار ال مانند است که درون آن مته‌هایی با قطرهای مختلف قرار می‌گیرد. بعد از نصب مته و روشن کردن آن، دستگاه شروع به حرکت دورانی می‌کند. سوراخکاری با دریل فقط برای صنایع نیست و برای امور روزانه مانند سوراخ کردن دیوار و …. نیز کاربرد دارد و استفاده می‌شود. اگر می‌خواهید نحوه کار با دریل را بیاموزید، حتما مقاله ” آموزش کار با دریل ” را مطالعه نمایید.
اصول سوراخکاری فلزات
برای سوراخ کردن، ابتدا باید قطعه را آماده کرد. اگر قطعه جزء قطعاتی باشد که سبک است یا ابعاد کوچکی دارد، برای جلوگیری از تکان خوردن در زمان سوراخکاری، از گیره‌های مخصوص استفاده نمایید. همچنین قبل از شروع کار با دریل، قسمتی از قطعه که می‌خواهید آن را سوراخ کنید را با یک نشان مشخص کنید. برای جلوگیری از حرکت کردن قطعه، توصیه می‌شود که با چکش فرورفتگی کوچکی در محل ایجاد کنید. با این کار نیز قطعه فلزی سر نخورده و سوراخکاری فلزات دقیق تر انجام می‌شود. سپس نوبت به انتخاب مته می‌رسد. مته‌ها انواع مختلفی دارند در نتیجه با توجه به کاربردشان مته‌ای با ضخامت و سایز مناسبی را انتخاب کنید.
برای سوراخکاری قطعات بزرگ باید از دستگاه پرس مته استفاده نمایید که کار با آن بسیار راحت است. نحوه استفاده از دستگاه پرس مته به این شکل است که ابتدا باید قطعه را روی میزکار قرار دستگاه دهید. سپس باید مته را در دهانه موردنظر گذاشته و آن را سفت کنید. موقعیت مته را با محل مورد نظر برای سوراخکاری تنظیم و دستگاه را روشن کرده و سپس مته را با کمک اهرم به سمت پایین هدایت نمایید. با انجام این اصول قادر خواهیدبود به راحتی سوراخی در قطعه ایجاد کنید.
نکات ایمنی در سوراخکاری فلزات
بعد از آشنایی با انواع سوراخکاری فلزات در صنعت، باید درباره نکات ایمنی که در هنگام انجام این کار باید رعایت کنید، صحبت کنیم:
- در زمان سوراخکاری فلزات ممکن است که براده‌ها پرتاب شوند. در نتیجه اگر عینک ایمنی نداشته‌باشید، احتمال دارد تا چشم‌هایتان آسیب ببیند. برای جلوگیری از آسیب دیدن چشم‌ها، حتما در هنگام سوراخکاری، از عینک‌های ایمنی استفاده نمایید.
- قبل از روشن کردن دریل، مطمئن شوید که مته در دهانه سه نظام دستگاهمحکم شده باشد.
- در زمان سوراخکاری با دستگاه پانچ، مواظب دست‌هایتان باشید تا در هنگام سوراخکاری فلزات آسیب نبیند.
- در ابتدای سوراخکاری با دریل، حتما از دور با سرعت پایین استفاده نمایید.
- برای جلوگیری از داغ شدن مته، حتما آن را روانکاری کنید. برای اینکار مقداری روغن برش یا روغن روغن چندکاره را روی مته ریخته و سپس کار خود را شروع نمایید. با انجام این فرآیند، طول عمر مته افزایش پیدا خواهدکرد. همچنین با روانکاری، دمای مته هنگام سوراخکاری سنگ و مورب بیش از حد افزایش پیدا نخواهدکرد.
- زمانی که فرآیند سوراخ کاری تمام شد، حتما محلی که سوراخ کردید را با دستمال پاک کنید تا براده‌ای در آن ناحیه باقی نماند.
- در زمان سوراخکاری با دریل، قبل از بیرون آوردن قبل از بیرون آوردن دریل از سوراخ به هیچ عنوان دستگاه را خاموش نکنید.
- مهم ترین نکته در سوراخکاری، انتخاب مته است. حتما با توجه به جنس قطعه، مته مناسب را انتخاب نمایید.
ترفندهای سوراخکاری فلزات
به غیر از افراد متخصص که با تمام ترفندها و اصول سوراخکاری آشنایی دارند، افرادی نیز هستند که گاهی مجبور خواهندشد حفره‌ای را در قطعه فلز ایجاد کنند. در این قسمت به ترفندهای سوراخکاری پرداخته‌ایم تا بتوانید کار خود را سریع، ایمن و آسان انجام دهید. اگر شما هم اطلاع زیادی درباره سوراخکاری ندارید، اما باید یک قطعه فلزی را با دریل سوراخ کنید، حتما ادامه مقاله را مطالعه نمایید. این ترفندهای سوراخکاری به شما کمک می‌کنند تا قطعه فلزی را به صورت مرتب و تمیز سوراخ نمایید.
استفاده نکردن از مته‌های با سختی کم
بیشتر مته‌های فلزی برای سوراخ کردن مواد مختلف از جمله چوب و پلاستیک ساخته می شوند. مناسب‌ترین مته برای اکثر کارهای سوراخکاری، مته‌های مارپیچ از فولاد پرسرعت (HSS) می‌باشد. این مته‌ها جزء کم‌هزینه‌ترین مته‌ها بوده و برای کاربردهای روزه بسیار مناسب است. اما اگر سوراخ‌های زیادی ایجاد می‌کنید یا نیاز به سوراخ کردن فلزات سخت و ساینده مانند فولاد ضد زنگ یا چدن دارید، بهتر است از مته اکسید سیاه یا یک مته کبالت دار استفاده کنید. مته‌های کبالت دار سوراخ‌های زیادی می‌توانند ایجاد کنند و نسبت به سایر مته‌ها دیرتر غیرقابل استفاده می‌شوند. برخی از مته‌ها نیز دارای پوششی به نام نیترید تیتانیوم هستند. این مته‌ها دربرابر حرارت و اصطکاک مقاومت بهتری دارند. در نتیجه در مقایسه با مته‌های استاندارد فولادی با سرعت بالا، شش برابر بیشتر دوام بیاورند. به طور کل باید با توجه به نیاز خود و کاربرد مته‌ها برای سوراخ کاری در فلزات اقدام نمایید.
برای عملیات سوراخکاری، بهتر است که ابتدا عمل خط کشی انجام شود تا مرکز سوراخ مشخص شود. برای اینکه نوک مته کاملا در مرکز قرار بگیرد و روی سطح کار منحرف نشود، محل تقاطع خط کشی شده را سنبه می‌زنند تا مته بتواند به راحتی قطعه مورد نظر را سوراخ کند.
ایجاد یک گودی قبل از سوراخکاری
همانطور که گفتیم، یکی از ترفندهای سوراخکاری فلزات، ایجاد یک گودی است. زیرا مته‌ها در شروع سوراخکاری ممکن است حرکت کنند. برای ایجاد یک گودی، ابتدا محل سوراخ را اندازه بگیرید و آن را علامت بزنید. سپس از پانچ و چکش برای ایجاد یک گودی کوچک استفاده کنید. یکی از نکاتی که وجود دارد مربوط به سوراخکاری سرامیک می‌باشد. سرامیک، مقاومت کمی در برابر ترک خوردن دارد. بنابراین باید از ابزار خنک کاری مته نیز برای سوراخ کردن سرامیک استفاده کنید. فراموش نکنید که باید در ابتدا یک گودی ایجاد کرده و دریل را به صورت عمودی روی دیوار قرار داده و سپس سوراخکاری را شروع کنید.
روغن کاری مته‌ها
اگر قصد دارید سوراخ‌هایی در فولاد با ضخامت حدود 3.2 میلی متر یا بیشتر ایجاد کنید، از گریس مخصوص سوراخکاری یا روغن چند منظوره استفاده نمایید. روغن کاری باعث می‌شود تا میزان گرما و اصطکاکی که مته در هنگام سوراخ کاری ایجاد می‌کند، کاهش یابد. این امر موجب افزایش عمر مته شده و از طرفی سوراخکاری فلزات نیز راحت‌تر انجام می‌شود. اگر می‌خواهید روی فلزات نرم‌تری مانند آلومینیوم، برنج و چدن سوراخی ایجاد کنید، نیازی نیست تا از روغن کاری استفاده نمایید.
استفاده از گیره
یکی از مهم‌ترین ترفندهای سوراخکاری این است که حتما در هنگام سوراخ کردن قطعات از حداقل دو گیره استفاده نمایید. گیره‌ها قطعه فلزی را محکم نگه می‌دارند. در نتیجه هیچ وقت برای سوراخکاری فلزات در حالی که قطعه را در دست خود گرفته‌اید، اقدام نکنید! زیرا مته فلزی می‌تواند در هنگام سوراخکاری گیر کند فوراً باعث چرخش، ضربه و بریده شدن قطعه کار شود.
شروع کار با یک سوراخ کوچک
اگر قصد ایجاد یک سوراخ بزرگ دارید، ابتدا با یک حفره کوچک شروع کنید. برای شروع از یک مته 6.35 میلی متری استفاده نمایید و روی قطعه یک سوراخ کوچک ایجاد کنید. بعد از ایجاد حفره کوچک، با مته فلزی خود سوراخ های بزرگتری را به طور متوالی در قطعه ایجاد کنید تا به اندازه‌ای که مورد نظرتان است، برسید.
صاف کردن لبه‌های سوراخ
بعد از اینکه سوراخکاری فلزات به اتمام رسید، بهتر است لبه‌هایی که تیز و یا برآمده هستند را حذف کنید. برای صاف کردن لبه تیز می‌توانید از سمباده استفاده نمایید. اگر سمباده ندارید، ترفندی که در ادامه گفته می‌شود را انجام دهید. برای صاف کردن لبه‌های سوراخ، مته‌ای به قطر بزرگتر از سوراخی که ایجاد کرده‌اید را انتخاب کنید. سپس آن را روی سوراخ قرار داده و با آرامی و فشار ملایم بچرخانید. با این کار و بدون استفاده از سمباده، به راحتی می‌توانید هر گونه فرورفتگی و برآمدگی را صاف کنید.
سوراخکاری با سرعت کمتر
یکی از ترفندهای سوراخکاری، این است که سوراخکاری را سرعت پایینتری انجام دهید. در واقع وقتی مته با سرعت بیشتری بچرخد، زودتر و بیشتر داغ می‌شود. فلزات سخت مانند فولاد و مته‌های بزرگتر به سرعت کمتری نیاز دارند. برای مته‌های مارپیچ بزرگترکه حدود 11/16 اینچ تا 1 اینچ قطر دارند، بهتر است سرعت ۳۵۰ تا ۱۰۰۰ دور در دقیقه را در نظر بگیرید.
قراردادن قطعه فلزی بین دو تکه چوب
قرار دادن قطعه فلزی بین دو تکه چوب، یکی از ترفندهای سوراخکاری برای سوراخ کردن فلزات به صورت دقیق و مرتب است. برای این کار باید قطعه فلزی را بین دو تکه چوب قرار دهید و همه چیز را روی میز کار با بست و گیره ببندید. این دو تکه چوب، ورق فلزی را صاف نگه می‌دارد. در نتیجه از انحراف و تکان خوردن، مته در حین عبور از ورق فلزی جلوگیری می‌کند.
دستگاه سوراخکاری فلزات
دستگاههای سوراخکاری، جز مهم‌ترین و ضروری‌ترین تجهیزات، برای انجام فرآیند سوراخکاری هستند. از این دستگاهها برای انواع سوراخ در سطح‌های سخت و مختلف مانند چوب، فلز، بتن و حتی سنگ استفاده می‌شود. دستگاه سوراخکاری فلزات مانند سایر دستگاهها در رده‌های مختلفی قرار می‌گیرد. هر مدل دستگاه سوراخکاری فلزات با توجه به امکانات و قابلیت‌هایش وظایف مختلفی انجام می‌دهد. هر مدل دستگاه در ویژگی‌هایی از جمله میزان تغذیه، عمق برش، سرعت دوک (اسپیندل)، روش‌های حرکت اسپیندل و دقت لازم متفاوت هستند. در ادامه انواع خاصی از ماشین آلات سوراخکاری فلزات که در کارگاه‌ها وجود دارند را برای شما بیان می‌کنیم.
- ماشین سوراخکاری قابل حمل (Portable Drilling Machines)
- ماشین سوراخکاری حساس (Sensitive Drilling Machines)
- ماشین سوراخکاری عمودی (Upright Drilling Machines)
- ماشین سوراخکاری رادیال (شعاعی) (Radial Drilling Machines)
- ماشین سوراخکاری Gang
- ماشین سوراخکاری با چند دوک (Multiple Spindle Drilling Machines)
- ماشین سوراخکاری اتوماتیک (Automatic Drilling Machines)
- ماشین سوراخکاری برای سوراخ های عميق (Deep Hole Drilling Machines)
ماشین مته ( دریل)
ماشین مته یا همان دریل یکی دیگر از دستگاههای سوراخکاری است. البته این ابزار به جز سوراخ کردن، کارهای دیگری نیز انجام می‌دهد. ماشین مته با حرکت دورانی خود، به یک نقطه مشخص نیرو وارد کرده و با سرعت می‌چرخد. همین امر موجب می‌شود تا بتوان با این دستگاه عمل سوراخکاری را انجام داد. ماشین مته دارای چند مدل است که در ادامه، آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:
- ماشین مته دستی
- ماشین مته رومیزی
- ماشین مته ستونی
سخن آخر
در این مقاله به طور کامل فرآیند سوراخکاری فلزات، روش‌ها و اصول سوراخکاری و ترفندهایی درسوراخکاری پرداختیم. اگر درباره سوراخکاری فلزات سوالی دارید، حتما با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. همچنین اگر به دنبال خرید ابزار سوراخکاری مانند مته کبالت هستید، حتما به فروشگاه ابزار آرسس سری زنید. این فرشگاه به عنوان نمایندگی مته کبالت در ایران، مته‌های باکیفیت را در بازار عرضه می‌کند. برای خرید مته کبالت فقط کافیست مته با شماره مورد نظر را به سبد خرید اضافه کرده و بعد از ثبت خرید، درب منزل تحویل بگیرید. اگر در هنگام خرید سوالی داشتید، می‌توانید با شماره درج شده در سایت، تماس بگیرید. متخصصان این فروشگاه به شما در خرید انواع مته کمک می‌کنند.
سوالات متداول درباره سوراخکاری فلزات
سوراخکاری به چند روش انجام می‌شود؟
سوراخ کاری از دو روش پانچ کردن و مته کاری ( استفاده از دریل) انجام می‌شود. اگر قصد سوراخ کردن، ورق فلزی را دارید، باید از دستگاه پانچ استفاده کنید. دریل فقط برای سوراخکاری فلزات استفاده نمی‌شود و کارهای روزانه مانند سوراخ کردن دیوار و … نیز کاربرد دارد.
برای سوراخکاری اصولی چه کاری باید انجام داد؟
اگر قطعه کوچک یا سبک است، برای اینکه در هنگام سوراخکاری تکان نخورد، باید از گیره‌های مخصوص استفاده نمایید. قبل از سوراخکار، محلی که می‌خواهید سوراخ کنید را نشانه گذاری کنید. سپس برای جلوگیری از تکان خوردن قطعه، با چکش در محل مورد نظر فرورفتگی ایجاد نمایید. در نهایت باید مته مناسب را انتخاب کنید. البته برای سوراخکاری قطعات بزرگ از دریل استفاده نمی‌شود. بلکه باید سوراخکاری قطعات بزرگ فلزی را با دستگاه پرس مته انجام دهید.
برای سوراخ کردن قطعات فلزی به صورت تمیز و مرتب، چه کار کنیم؟
دانستن ترفندهای سوراخکاری فلزات به شما در سوراخ کردن قطعات فلزی کمک زیادی می‌کند. برای مثال قبل از سوراخ کردن قطعه، باید گودی کوچکی با چکش ایجاد کنید تا قطعه هنگام سوراخ شدن تکان نخورد. همچنین اگر قصد ایجاد یک سوراخ بزرگ دارید، ابتدا با یک حفره کوچک شروع کنید و سپس به طور متوالی با مته، سوراخ‌های بزرگتری ایجاد نمایید. یکی دیگر از ترفندهای سوراخکاری فلزات، قرار دادن از دو تکه چوب و یا استفاده از گیره برای تکان خوردن قطعه می‌باشد.