مته‌ها، ابزارهای مهم و پرکاربردی در صنعت و مصارف خانگی به شمار می‌روند و با توجه به نوع و مدلشان، کاربردهای مختلفی را به کاربر ارائه می‌کنند. به طور کلی از انواع مته برای سوراخکاری و ایجاد شیارها و حفره‌ها در ابعاد و اندازه‌ها حتی اشکال گوناگون روی اشیای مختلف مانند چوب، آهن، شیشه و … استفاده می‌شود. از انواع مته می‌توان به مته مته الماسه، مته کبالت، مته استیل، مته گردبر، مته گازور و … اشاره کرد.
دیدیم که در بین انواع مدل‌های مته، مته‌ای با نام مته گردبر به چشم می‌خورد؛ اما مته گردبر چیست؟ مته گردبر چه کاربردی دارد و در کجاها استفاده می‌شود؟ در این مقاله به طور کامل و جامع مته گردبر و انواع آن را شرح خواهیم داد و با کاربرد گردبر آشنا خواهیم شد.
همچنین بخوانید:
مته گردبر(Hole Saw) چیست؟
مته گردبر که با نام گردبر نیز شناخته می‌شود، از ابزارهای پرکاربرد در مصارف گوناگون از جمله نجاری، شیشه‌بری و غیره به شمار می‌رود. مته گردبر مته خاصی است؛ ظاهر این مته با مته‌های معمولی متفاوت بوده و همچنین حفره‌ای که روی قطعه کار ایجاد می‌کند نیز متفاوت می‌باشد. شکل مته گردبر به صورت یک استوانه(سیلندر) از جنس استیل بوده که دارای یک شفت است که مته را روی سه‌نظام دریل نصب می‌کند. نوک سیلندر این مته دندانه‌هایی برای برش قطعه مورد نظر تعبیه شده‌اند که جنس آن‌ها عموما با جنس بدنه متفاوت است. در مرکز مته گردبر، یک محور به چشم می‌خورد که وظیفه سفت کردن گردبر روی قطعه کار به منظور ایجاد حفره‌ای منظم و بدون نقص را بر عهده دارد. شکاف‌ها و حفره‌هایی که روی بدنه گردبر وجود دارند، با خارج کردن براده‌ها و قسمت‌های تراشیده شده از درون سیلندر گردبر، از گیر کردن مته در قطعه مورد نظر جلوگیری کرده و به باعث می‌شوند که عملیات برش و سوراخکاری راحت‌تر انجام پذیرد. از مته گردبر هم در صنعت و مصارف خانگی و هم در ساخت و ساز استفاده می‌شود. گردبر، سوراخ‌های بزرگتری از مته‌های معمولی ایجاد می‌کند و برای سوراخکاری سقف جهت نصب و کارگذاری تجهیزات روشنایی، نصب یراق آلات، ایجاد سوراخ روی دیوار برای کابل‌کشی برق، سوراخکاری زمین در کارهای تأسیساتی، ساخت لوازم تزئینی، سوراخکاری چوب و MDF، سوراخکاری شیشه و سوراخکاری انواع لوله در عمق و ابعاد گوناگون مورد استفاده واقع می‌شود.
مته گردبر چطور کار می‌کند؟
مته گردبر به طور کلی برای ایجاد حفره‌های دایره‌ای شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرط ایجاد یک حفره منظم، فیکس بودن جای مته روی قطعه کار است. روش کار مته گردبر با این شکل است که محور مته، سیلندر گردبر را روی سطح کار فیکس می‌کند و از لغزش و جابجا شدن آن جلوگیری به عمل می‌آورد. دندانه‌های تعبیه شده در قسمت جلویی گردبر، قطر کمتری از بدنه داشته و نازک‌ترند؛ به همین علت، پس از روشن کردن دریل و افزایش گشتاور مته، اصطکاک کمتری با سطح قطعه کار ایجاد کرده و با اعمال فشار زیاد روی آن، باعث فروپاشی بافت و تراشیده شدن قطعه و ایجاد یک حفره‌ی دقیق و بی‌نقص می‌شوند.
برای آموزش کار با دریل و نکات ایمنی حین استفاده از آن، پیشنهاد می‌شود مقاله زیر را مطالعه کنید:
کاربرد مته گردبر؛ مته گردبر به چه دردی می‌خورد؟
مته گردبر با در نظر گرفتن نوع و جنس آن، مصارف گوناگونی دارد و برای ایجاد حفره با عمق و شعاع‌های مختلف، به کار گرفته می‌شود. از کاربردهای گردبر می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:
- سوراخکاری سقف به منظور نصب تجهیزات روشنایی
- سوراخکاری دیوار برای ایجاد محل کابل‌کشی برق
- ایجاد حفره برای نصب یراق آلات
- سوراخکاری برای نصب اتصالات
- سوراخکاری انواع لوله
- ایجاد حفره روی زمین برای کارهای تأسیساتی
- سوراخکاری چوب، MDF، فلز، شیشه، سیمان ، بتن و …
مزایا و معایب مته گردبر
مته گردبر به مانند هر مته دیگری مزایا و معایب خاص خود را داراست. از مزایای مته گردبر می‌توان به ایجاد حفره‌های منظم و دقیق به بهترین شکل و با حداکثر دقت ممکن اشاره کرد. تنها نکته‌ی منفی در مورد گردبر این است که اگر کار با دریل و این نوع مته را به خوبی بلد نباشید، ممکن است گاهی اوقات در قطعه کار گیر کند و حتی تیغه‌های آن کج شده و یا از بین بروند و همچنین قطعه ی کار را خراب کند. به منظور جلوگیری از این اتفاق، باید مته گردبر خود را بر اساس کاربرد مورد انتظار از آن و جنس قطعه مورد نظر برای برش و ایجاد حفره انتخاب کرده و از اعمال فشار بیش از حد روی دریل و مته در حین انجام عملیات سوراخکاری خودداری کنید.
تفاوت مته گردبر با مته گازور؛ گردبر چه فرقی با گازور دارد؟
بسیاری از افراد در انتخاب بین مته گردبر و مته گازور دچار مشکل و سردرگمی می‌شوند البته که نمی‌توان آن‌ها را مقصر دانست؛ چراکه این دو مته، هم از نظر ظاهر و هم از نظر عملکرد تا حدودی به یکدیگر شباهت دارند! تنها تفاوت مته گردبر با مته گازور، این است که از مته گردبر برای ایجاد حفره‌ی کامل، یعنی حفره‌ای که دو طرف آن باز است، و از مته گازور، برای ایجاد یک حفره که یک طرف آن بسته است استفاده می‌شود.
برای آشنایی کامل با مته گازور(Forstner Bit) و ساختار و کاربردهای آن، پیشنهاد می‌کنیم مقاله زیر را مطالعه بفرمایید:
انواع مته گردبر
مته‌های گردبر از نظر فاکتورهای مختلف مانند نوع محور، جنس تیغه(دندانه‌ها)، جنس قطعه کار و … در دسته‌بندی‌های مختلفی جای می‌گیرند که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.
انواع مته گردبر بر اساس نوع محور
محور، نقش بسیار مهمی در مته های گردبر ایفا می‌کند؛ تا جایی که می‌توان ادعا کرد که بدون محور، انجام عملیات سوراخکاری و ایجاد حفره غیرممکن می‌شد. وظیفه اصلی محور در مته گردبر، نگهداری اجزای جداشونده و اتصال مته به دریل می‌باشد. همچنین با فیکس کردن کردبر بر روی قطعه کار، باعث می‌شود که حفره ای بی‌نقص و دقیق ایجاد شود. مته گردبر معمولا به همراه محور به کاربر عرضه می‌شود؛ اما در صورتی که قصد تهیه محوری جداگانه یا متفاوت با محور موجود در بسته‌بندی را داشته باشید، می‌توانید به راحتی آن را در ابعاد و اندازه‌های مختلف از فروشگاه‌های ابزار تهیه نمایید. برخی از مدل های محور مته گردبر، دارای یک فنر جهنده بر روی بدنه‌ی خود می‌باشند که وظیفه‌اش این است که براده و خرده‌های قطعه تراشیده شده را پس از اتمام عملیات سوراخکاری و ایجاد حفره به بیرون پرتاب کند. گردبرها بر اساس نوع محور به 4 مدل تقسیم‌بندی می‌شوند:
محور ثابت:
همانطور که از نام آن مشخص است، این نوع محور نیازی به جدا شدن و تعویض شدن ندارد و بطور ثابت روی دریل و درون مته قرار می‌گیرد. استفاده از این نوع محور زمانی توصیه می‌شود که کاربر به مته و تیغه‌ای با اندازه مشخص و معین نیاز دارد و لازم نیست تا با تغییر اندازه و تنظیمات دریل و محور، وقت خود را تلف کند.
محور جداشدنی:
استفاده از این نوع محور برای مواقعی توصیه می‌شود که نیاز دارید در حین انجام عملیات سوراخکاری، سایز و تنظیمات تیغه و محور را عوض کنید و از گردبر با سایزهای متفاوت استفاده کنید. محورهای جداشدنی برای انواع گردبر با ابعاد و اندازه‌های گوناگون قابل استفاده می‌باشند.
محور بزرگ:
این محور دارای میله‌ای به اندازه 11.1 میلی‌متر بوده و روی تیغه‌های با قطر بین 32 تا 210 میلی‌متر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محور کوچک:
این محور دارای میله‌ای به اندازه 8.7 میلی‌متر بوده و روی تیغه‌های با قطر بین 14 تا 30 میلی‌متر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع مته گردبر بر اساس کاربرد
مته‌های گردبر همچنین با توجه به نوع کاربردی که دارند نیز در دسته بندی های جداگانه‌ای جای می‌گیرند و لازم است که در هنگام خرید مته گردبر به این مورد توجه نمایید.
مته گردبر شیشه:
نسبت به سطوح دیگر، شیشه از ظرافت بسیار بالاتری برخوردار بوده و در صورتی که عملیات سوراخکاری روی آن را به درستی و با دقت کافی انجام ندهید، ممکن است ترک بردارد و یا بشکند. همین ظرافت و شکنندگی، باعث شده است تا گردبر شیشه، از تیغه‌هایی با روکش الماس استفاده شود.
علاوه بر این، مته گردبر شیشه، با نام گردبر سرامیک نیز شناخته می‌شود و برای سوراخکاری سرامیک، سفال، کاشی و … که به مانند شیشه، شکننده می‌باشند نیز از این مته استفاده می‌شود.
گردبر چوب:
مته گردبر چوب، به شکل یک استوانه از جنس فولاد کربنی با دندانه‌های اره‌ای و تیز مشاهده می‌شود که در سایز و ابعاد مختلف در بازار موجود می‌باشد و می‌تواند با در نظر گرفتن قطر حفره‌ی مورد نظر، انتخاب و خریداری شود.
مته گردبر سنگ؛ گردبر بتن:
بتن و انواع سنگ‌ها از مقاوت بالاتری نسبت به سایر سطوح برخوردارند و برای انجام عملیات سوراخکاری و ایجاد حفره روی این مواد، باید از مته‌های مخصوصی استفاده شود. مته گردبر بتن، از بدنه‌ای با جنس آلیاژ فولاد پرکربن، فولاد تندبر و یا تنگستن، و همچنین دندانه‌های با روکش الماس ساخته می‌شود. گردبر سنگ و بتن، معمولا روی دریل چکشی نصب شده و برای انجام سوراخکاری روی این متریال‌ها، مورد استفاده واقع می‌شود. معمولا این نوع از مته گردبر را با بدنه‌ای نازک، اما بسیار مقاوم، و بدون دندانه و یا با دندانه‌های کمتر نسبت به سایر مدل‌ها تولید می‌کنند.
انواع مته گردبر بر اساس شکل دندانه
مته‌های گردبر بر اساس نوع دندانه، به دو دسته‌بندی کلی تقسیم می‌شوند: گردبر دندانه اره ای و گردبر دندانه مربعی.
مته گردبر دندانه اره‌ای:
گردبرهایی که از دندانه‌های اره‌ای بهره می‌برند، برای انجام سوراخکاری روی متریال‌هایی مانند چوب، فلز نرم، پلاستیک و … که سطح نرمی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند. دندانه‌ها در این نوع از مته گردبر، تیز و زائیه‌دار بوده و از قدرت نفوذ بیشتری برخوردارند؛ به همین علت، برای سوراخکاری با استفاده از آن‌ها، به انرژی زیادی نیاز نداریم.
مته گردبر دندانه مربعی:
نوع دوم گردبر بر اساس نوع دندانه، مته گردبر دندانه مربعی می‌باشد که از روکش الماس بهره برده و مقاومت بسیار بالایی را دارا هستند. از گردبر دندانه مربعی برای سوراخکاری سطوح صاف مانند سنگ،بتن و … استفاده می‌شود.
انواع مته گردبر بر اساس جنس تیغه
تیغه، یا همان دندانه‌های مته گردبر بر اساس کاربردی که دارند از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند تا برای ایجاد حفره روی سطوح گوناگون، حداکثر کارایی را داشته باشند.
تیغه فولاد کربنی:
گردبرهایی که با تیغه فولاد کربنی ساخته می‌شوند، برای سوراخکاری سطوحی مانند چوب، پلاستیک، گچ و … که ساختاری غیرمتراکم دارند مناسب خواهد بود. به طور کلی از این نوع تیغه، برای ساخت و سازهای خانگی و انجام کارهای عمومی استفاده می شود.
تیغه از جنس کاربید تنگستن:
استفاده از کاربید تنگشتن در نوک مته گردبر، سرعت سوراخکاری را تا میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. بدلیل ماندگاری و مقاومت بالا، از نوع از گردبها برای مصارف صنعتی و مداوم و طولانی مدت مناسب می‌باشند. از گردبر با تیغه کاربید تنگستنی برای سوراخکاری چوب، فلز، پلاستیک و … استفاده می‌شود.
تیغه بایتمال(دوفلزی):
مته گردبر با تیغه از جنس بایتمال، از استحکام بالایی برخوردار بوده و برای کاربردهای مداوم مناسب می‌باشد. از این نوع مته گردبر برای ایجاد حفره روی فلزات غیر آهنی(مثل آلومینیوم، روی و مس)، چوب‌های سفت، تخته سه‌لا، گچ و پلاستیک استفاده می‌شود.
تیغه با روکش الماس:
انجام سوراخکاری روی شیشه و سرامیک، به زمان و حوصله بیشتری نیاز دارد؛ چراکه در غیر این صورت، ممکن است ترک بخورد و بشکند. گردبرهای سر الماسه از مقاومت بسیار بالایی برخوردارند و گرما و اصطکاکی که حین سوراخکاری روی شیشه و سرامیک به وجود می‌آید، آسیبی به آن وارد نخواهد کرد. به همین علت، مناسب‌ترین گزینه برای سوراخکاری شیشه، سرامیک، سفال و … به شمار می‌روند.
جمع بندی و سخن پایانی
مته‌ها و دریل‌ها از ابزارهای پرکاربرد و پراستفاده در صنعت و مصارف خانگی می‌باشند که در مدل‌های بسیار گوناگون و متنوعی تولید و عرضه می‌شوند. در این مقاله از سری مقاله‌های ابزار آرسس، بطور کامل و جامع دریافتیم که مته گردبر چیست و چه کاربردی دارد. گردبرها از ابزارهای بسیار کاربردی به شمار می‌روند و برای ایجاد حفره‌های تمیز و بی‌نقص برای استفاده‌های مختلف، بهترین گزینه ممکن می‌باشند.